Önemli Not ; Bu yazıya başlarken öncelikle şunu belirtmem gerek ; karda rahat / güvenli / doğru araç kullanmanın araç modeli ile ( SUV veya otomobil) hiçbir alakası yoktur.
Karda nasıl araba kullanacağınızı bilmek ister misiniz?
Aslında yapmanız gerekenden ziyade, daha çok yapmamanız gereken şeylerden bahsedeceğiz bu yazıda. Konu çok basit, sadece aşağıda sayacağım saçma hareketleri yapmayın.
Ben üniversiteyi Denver’da karda araba kullanarak okudum. Dört yıl boyunca kar üzerinde 10 binlerce km yaptım. Hem de bir SUV ile değil , 1991 model bir Suzuki Swift ile! Karlar ile kaplı Colorado eyaletinde arabam ile gitmediğim dağ kalmadı diyebilirim. Okuldan zaman bulduğum her fırsatta karlı dağlarda kayağa gitmenin bir yolunu bulurdum. Bugünlerde yıpranmış bembeyaz I-70 Colorado yolunu neredeyse her gün kullanıyordum.
Şuan bu yazımı yazarken Erciyes Magna Otelin lobisinde oturmaktayım. Bu yazıyı yazmamın sebebi ise çok basit : karda akıllıca ve güvenli bir şekilde nasıl araba kullanılır biliyorum ve bunun hiçte zor olmadığını düşünüyorum. Yani ben üstün bir kabiliyet değilim. Bunun sadece sakin kalmak ve doğru ekipmanı kullanmaktan geçtiğini yaşayarak öğrendim.
Bazı durumlar vardır, o an pek de yapabileceğiniz bir şey yoktur, daha önce başıma birkaç kez geldi, iyi biliyorum. Mesela ; yukarıda izlediğiniz videoda sürücünün yapabileceği çok bir şey olmadığını kabul ediyorum çünkü yerler direk cam gibi buz tutmuş, inanılmaz kaygan bir yol. Ama diğer taraftan karlı bir yol ile bunun gibi tamamen buza dönmüş bir yolu net bir şekilde birbirinden ayırmak gerek. Çok farklı iki şeyden bahsediyoruz, toprak ve asfaltın birbirinden farkı kadar büyük bir fark!
Kendinizi hendekte bulmak ister misiniz? Bunu yapmanın yolu işte şunlar; ( kendimce önem sıralamasına göre yazdım )
Eski ve yazlık lastikler ile araç kullanmak (Lastiklerden bahsetmeden önce şunu açıklığa kavuşturalım ; kar lastiği ve kış lastiği aynı şeylerdir.)
Karda araç kullanmanın en ama en önemli noktası doğru ve yeni lastiklere sahip olmaktır. Burada markadan markaya bile değişen müthiş performans farkları olmak ile birlikte en ucuz kar lastiği bile eğer yeni ise gayet güzel iş görecektir. Eski ve yazlık lastikler ile karlı zeminde araç kullanmak sadece aptalca değil aynı zamanda birçok ülkede yasaktır. Karda iyi lastiklere ihtiyacınız vardır. Karlı bir yerde çok fazla vakit geçirmeyi düşünüyorsanız kar lastikleri takın, bunları sıklıkla yenileyin ve hatta eğer ülkenizde yasalsa çivili lastikler taktırmayı bile düşünün. Zaten doğru lastiklere sahip olarak karda araç kullanmanın en önemli bölümünü çözmüş olacaksınız. Eğer kış lastiği pahalı diyorsanız o zaman karda aracınız ile kesinlikle trafiğe çıkmayın.
4X4’üm ( SUV ) var diye kendini kar canavarı sanmak
İnsanların en büyük yanılgılarından bir tanesi 4×4 araçları ile bir kar canavarı olduklarını düşünmeleridir. Bu sebeple Uludağ’dan aşağı inerken hendeğe saplanmış araçların büyük bölümü genelde SUV’lar olur. Peki 4×4 ne işe yarar ve ne işe yaramaz? 4×4 adından da anlaşılacağı gibi arabadaki 4 tekerin 4’ünden birden çekiş olması anlamına gelir. Burada üzerinde durmamız gereken kelime “ çekiş “ tir zira çekişin durma ile hiçbir alakası yoktur. Durmak apayrı bir vasıftır ve böyle bir durumda bırakın 4×4’ü, aracınız 16×16 olsa bile iş lastiklere ve frenlerinize kalacaktır. Kısacası aracınızda doğru lastikler ve iyi bir fren sistemi var ise duracak, tersi bir durumda ise duramayacaksınız.
4×4 araçları asıl farklı kılan tırmanma kabiliyetleridir. Bunun dışında düz yolda giderken, mesela otoyolda veya bir dağdan inerken asıl olan lastikleriniz olacaktır. Bana sorarsanız bir araçta kış lastiği mi yoksa 4×4 mü diye seçim yapmak zorunda kalsam, her zaman kış lastiğini tercih ederim. İkisine birden sahip olma şansım varsa ne ala.
Hızlı kullanmak
Eğer yol karlı ya da buzluysa, YAVAŞLAYIN. Karlı zeminlerde ekipmanınız mükemmel olsa bile fren mesafesi uzar. Hız limitinden biraz daha yavaş gidin, eğer yerde buz var ise çok çok daha yavaş. Trafiğin akış hızının çok da altına inmeyin , eğer 60 kmh ile akan bir trafiğin içinde 30 kmh ile gidiyorsanız hem kendiniz hem de etrafınız için tehdit oluşturuyorsunuz demektir. Önünüzdeki araç ile normalde bıraktığınızın 2 katı mesafe bırakın. Bir kavşağa yaklaşırken önceden yavaşlamaya başlayın ki duramama riskini de ortadan kaldırmış olun.
Çok Ani Şerit Değiştirmek
Kaygan bir yolda kontrolden çıkmak mı istiyorsunuz? Yol kayganken tekerleklerinizi aniden döndürmek kontrolünüzü kaybetmenin kuşkusuz en sağlam yoludur. Bunun yerine, düzgün, istikrarlı dönüşler yapın. Aniden şeritten şeride geçmeye çalışmayın. Kısacası karlı ve buzlu zeminlerde ani hareketlerin tümünden kaçının. Sakin olun ve her hareketi panik yapmadan gerçekleştirin. Biliyorum söylendiği kadar kolay değil ama buna alışmanın en güzel yolu daha çok pratik yapmak olacaktır.
Frenlere Asılmak
Modern arabalar fazlasıyla iyi anti kitleme freni ( ABS ) sistemlerine sahiptir. Bu sistem lastiklerin kitlendiğini düşündüğü anda devreye girer ve kaymanızı büyük ölçüde engeller ama ne yazık ki gelişmiş bu fren sistemleri tüm araçlarda yok. Bu sebeple ani bir frenlemeye gerek kalmadan önce sık sık zemine ne kadar tutunduğunuzu küçük fren hamleleri ile kontrol edin. Kısacası ne kadar mesafede durabileceğinizi ölçümleyin. Aynı zamanda sert ve uzun frenlerden kaçının , ABS olsa bile. Bunu daha önce defalarca denedim. ABS li araçlar bile eğer çok sert ve uzun bir fren yaptıysanız tıkırdayarak buzun üzerinde kaymaya devam ediyor. Bu sebeple tehdidi önceden fark edip freni kısa aralıklar ile pompalamak hem durmanızı hem de kontrolün sizde kalmasını sağlayacaktır.
Gaza Bastırmak
Karda özellikle kalkış anlarında yapılan en büyük hatalardan biri gaza sonuna kadar basarak lastikleri patinaja düşürmektir. Tecrübeli sürücüler eğer vitesli bir araç kullanıyorsa karlı zeminde genelde 2.vites ile kalkar ki bu sorun yaşanmasın. Aynı yavaşlama gibi hızlanma da kaygan zeminlerde yavaşça ve düzgünce olmalıdır. Lastiklerinizi fazla döndürmemeye çalışın böylece daha fazla çekiş gücü elde edeceksiniz ve -gaza bastırıp bir kavşağa savrularak çarpmaktan kurtularak- daha çabuk ivme kazanacaksınız.
Telefona bakmak / radyo ile oynamak / yanındaki ile sohbet
Yukarıdaki tüm sebeplerden ötürü karda sürerken daha fazla reaksiyon/tepki zamanına ihtiyacınız olacaktır. Bu sebeple dikkatinizi dağıtacak herşeyden uzak durmanız gerekecektir. Telefonunuza bakmayın / konuşmayın , radyo ile ilgilenmeyin ve yanınızdaki ile mümkünse derin sohbetlere dalmayın. Kendinizi motosiklet kullanıyor gibi düşünün ve bütün konsantrasyonunuzu yola verin ki zamanında gerekli tepkileri verebilesiniz.
İşte bu kadar.. Doğru ekipmanları edinin, dikkatli olun, panik yapmayın, ağırdan alın ve aracınızda bulunduracağınız doğru dürüst bir emniyet kiti ile en kötüye hazırlıklı olun. İnanın bütün bunları yaptığınızda karda araç kullanmaktan keyif alır hale geleceksiniz.
Güvenli yolculuklar!